De vuile streken van J

Het   zal   je   maar   gebeuren.   Het   bedrijf   waar je bij werkt, sluit van  de  ene  op  de  andere dag zijn deuren en je baas vlucht naar Afrika met het geld. Het overkwam kunstenares Iris Bekkers. Na een week uithuilen, raapte ze zichzelf  bij  elkaar  en  maakte  een  doorstart met  een  nieuwe  school  voor  kunstenaars,   het SchilderLab.   Auteur: Olaf Paulus van Pauwvliet / Fotograaf: Eva de Jong

Afgelopen zomer stond er iets bijzonders op het programma van het particuliere opleidingsinstituut en Atelier uit maarssen. Twee toonaangevende Amerikaanse kunstenaars, Cesar Centos en Jeremy Lipking, zouden in Maarssen een schildercursus komen geven. Het gebeurt niet elke dag dat deze grote meesters hun geheimen komen delen met anderen. De aanmeldingen stroomden binnen. In een mum van tijd waren de peperdure workshops uitverkocht. De masterclass met Centos kostte 875 euro, die met Lipkin zelfs 1275 euro. Ook voor docent tekenen & schilderen Iris Bekkers was deze cursus bijzonder. De afgelopen twee jaar kreeg ze soms de indruk dat de zaken niet goed gingen voor het opleidingsinstituut. Maar deze masterclass brak alle records. In totaal maakten de cursisten zo’n 80.000 euro over naar de bankrekening van de schilderschool. “De sfeer was ineens positief en optimistisch,” herinnert Iris zich. “We dachten allemaal dat het Atelier de juiste weg had gevonden omdat nu ook professionele kunstenaars zich aanmeldden. Die gaven les in het maken van klassieke portretten. Er is op het moment namelijk veel vraag naar de stijl van de Oude Meesters. Het was slim om daarop in te spelen.”

De deuren sloten

De dure cursusplaatsen gingen zo gemakkelijk van de hand dat het vermoeden rees dat er meer inschrijvingen werden toegelaten dan er plaatsen waren. Hoe dan ook, de ontzetting was daardoor extra groot toen de eigenaresse van het Atelier, ineens vanuit Senegal bekend maakte dat het hele feest niet doorging en dat ze bij de rechtbank van Midden-Nederland het faillissement van de school had aangevraagd. De levendige atelierruimte op het industrieterrein van Maarssen sloot de deuren. De website ging uit de lucht, de telefoon werd niet meer opgenomen, mail bleef onbeantwoord. Ze was met de noorderzon vertrokken. En vanwege financiële problemen zou het particuliere opleidingsinstituut het inschrijfgeld niet meer kunnen terugbetalen. Vanuit Afrika schreef J. per email: ‘Helaas moet onze school vandaag de deuren sluiten. We hebben ons best gedaan, maar we redden het financieel gezien niet om door te gaan. (…) Ik kom later bij jullie terug met informatie over de terugbetalingen.’

Boze opzet

Bij diverse cursisten en docenten bestaat de verdenking van boze opzet. Ze denken dat directeur nog gauw even het geld bij elkaar heeft geharkt om er vandoor te gaan naar Senegal. Of die beschuldigingen waar zijn, moet blijken. J. zelf ontkent. Ze geeft alleen toe ‘verkeerde keuzes’ te hebben gemaakt. Diverse gedupeerden hebben aangifte gedaan. De politie van Utrecht onderzoekt de zaak. Verder besteedde het televisieprogramma ‘Opgelicht’ van AVRO/TROS aandacht aan de kwestie. In de uitzending bleek dat ook Cesar Centos tot de gedupeerden behoort. Vliegticket en hotelverblijf had hij in goed vertrouwen al geregeld. Naar zijn honorarium kan hij fluiten. Een aantal gedupeerden probeerde wanhopig de afgeblazen workshop met Jeremy Lipking alsnog door te laten gaan. Maar die poging strandde. Voor docent Iris is die actie echter een teken aan de wand. Ze realiseert zich dat honderden professionele én hobbykunstschilders uit de regio Utrecht ineens hun schilderlessen moeten missen. Zou zij als oud-docent iets kunnen doen?

Sterke verhalen en mooie woorden

“Ik ben een voorzichtig mens,” zegt Iris, “ik denk al gauw: dat kan ik niet. Ik ben geen bluffer en toon mijn onzekerheid. Ik keek op tegen haar. Zij had een compleet opleidingsinstituut op poten gezet, had altijd sterke verhalen en mooie woorden. Zij is heel anders dan ik. Pas toen ik sprak met mijn collega Pieternel Linssen kreeg ik meer zelfvertrouwen. Zoveel oud-cursisten wilden doorgaan. De klassen zijn vaak hechte clubjes. De doorstart is een overwinning op mezelf.” Afgelopen zomer schreef Iris samen met Pieternel het SchilderLab in bij de Kamer van Koophandel in Utrecht. De nieuwe schilder- en tekenschool is gevestigd in Harmelen. Het oude pand van de Rabobank op het dorpsplein is tijdelijk gehuurd. Er zijn nu drie complete lesgroepen, allemaal overgenomen van het Atelier. Wekelijks komen er mensen bij. De doorstart financierden de dames uit eigen middelen. Een externe investeerder was niet nodig omdat de kosten relatief laag bleven dankzij de vriendelijke huur en het flexibele contract met de eigenaar. Vaak is anti-kraak niet representatief, maar het pand in Harmelen mag gezien worden. Nette wc’s, goede keuken, mooie kamers. Alles is perfect in orde. Iris had nog schilderspullen in een opslag. Die spullen werd overgeheveld naar Harmelen. Een paar duizend euro bleek genoeg om  het beroemde Atelier door te starten. Iris en Pieternel waren in business!

Half jaar de tijd

Als creatief directeur zet Iris het opleidingsprogramma in elkaar. De focus ligt op de ouderwetse schildertechniek van Oude Meesters. Dat is de trend. Pieternel treedt op als zakelijk directeur. Zij regelt het geld. Beide ondernemende dames zijn nog steeds een beetje beduusd van de stormachtige ontwikkelingen. Het is snel gegaan. “We moeten elkaar beter leren kennen,” zegt Iris. “We hebben elkaar een half jaar de tijd gegeven. Binnen die termijn besluiten we hoe we doorgaan. Alles kan. Dat is het spannende van zelfstandig ondernemen. Het geeft me veel energie.” Het lijkt erop dat het faillissement van Atelier vooral is veroorzaakt door slechte bedrijfsvoering. In de uitzending van ‘Opgelicht’ beweert J. dat de problemen zijn ontstaan; “…doordat ik het ene gat met het andere dichtte”. Iris voegt daaraan toe dat J. alles alleen deed. “Niemand had zicht op haar handel en wandel. Het Atelier was feitelijk een eenmanszaak die eigenlijk te groot was geworden. De zaken groeiden haar boven het hoofd.” De kracht van het SchilderLab is daarom ook de tweekoppige leiding. Samen met Pieternel bestiert Iris de veelbelovende doorstart. “Pieternel vult mij goed aan. Ik ben creatief, zij is zakelijker. Dat geeft mij veel rust. Ik kan me concentreren op de lessen en het contact met cursisten. Net zoals vroeger. Alleen kan ik nu zelf het lesprogramma ontwikkelen. Dat is fantastisch. Ik groei daar enorm van.”