Recruiters hebben een blinde vlek voor vrouwen, als we het onderzoek van het Financieele Dagblad mogen geloven. Als bedrijven nieuw personeel zoeken, benaderen recruiters eigenlijk altijd eerst de mannen, ongeacht in welk werkveld zij personeel werven. Maar hoe zit dit voor vrouwen die werken als zzp’er? Hoe is hun positie op de arbeidsmarkt ten opzichte van mannen, en welke oorzaken zijn hiervoor te vinden?

Auteur: Thijs Siemons

Salaris

Het is geen nieuws dat vrouwen gemiddeld gezien nog steeds minder verdienen dan mannen. Dit is niet anders bij zzp’ers. Volgens het CBS bedroeg het gemiddeld inkomen van mannelijke zzp’ers in 2018 € 37.100 per jaar, tegenover een schamel gemiddelde van € 15.600 per jaar voor vrouwelijke zzp’ers.

Sociaal Economische verhoudingen

De voornaamste reden hiervoor is dat vrouwen vaak een andere sociaaleconomische positie hebben in het huishouden. Uit onderzoek van het Sociaal Economisch Planbureau bleek dat ongeveer 80% van de mannelijke beroepsbevolking voltijds werkt. Bij de vrouwelijke beroepsbevolking is dit slechts 28%. Bovendien zijn vrouwen minder vaak economisch zelfstandig. Ongeveer 79% van de mannen was in 2017 economisch zelfstandig. Voor vrouwen lag dit percentage lager: ‘maar’ 60% van de vrouwen was in 2017 economisch onafhankelijk. Vrouwen met partner en kinderen vinden het namelijk veel minder belangrijk om genoeg geld te verdienen om van te kunnen leven. Dat vrouwen vaak in deeltijd werken komt omdat zij traditioneel gezien nog steeds veel van de zorgtaken op zich nemen.

Kinderen en carrière

Traditioneel gezien komen de meeste zorgtaken in een gezin dus nog steeds neer op de vrouw, terwijl de man hoofdkostwinner is. Uit primair onderzoek blijkt dat de motivatie voor vrouwen om zzp’er te worden vaak ook anders is dan die van mannen. Waar voor een vrouw de zorgtaken een grote rol spelen bij het kiezen voor ondernemerschap, speelt dit voor mannen een zeer geringe rol. Omdat werken als zzp’er een stuk flexibeler is dan werken in loondienst, is dit voor veel vrouwen die de zorg voor de kinderen op zich nemen, een goede oplossing. Zij kunnen hun werktijden aanpassen aan bijvoorbeeld schooltijden van kinderen, maar ook werk makkelijk uitstellen wanneer kinderen naar de tandarts moeten.

Dit is terug te zien in het gemiddelde salaris voor zzp’ers: dit ligt bij vrouwen lager, omdat zij vaak kiezen om minder uren te werken om de combinatie van zorg en werk mogelijk te maken. Het is niet zo dat vrouwen minder betaald worden of een lager tarief rekenen voor hun diensten.

Andere branches

Vrouwen zijn over het algemeen werkzaam in andere branches dan mannen. In een overzicht gemaakt door ABN Amro lezen we dat mannen het meest vertegenwoordigd zijn in de financiële dienstverlening, informatie en communicatie en de bouw. Deze sectoren zijn ook de sectoren waarin de zzp’er het best betaald wordt, waardoor de gemiddeldes een scheef beeld geven. Vrouwen zijn als zzp’er het meest vertegenwoordigd in de zorg en het onderwijs. Dit zijn sectoren waar de salarissen over het algemeen relatief laag liggen, wat verder bijdraagt aan de scheve gemiddeldes. Vrouwen verdienen minder, maar dit komt voort uit het soort werk dat zij doen. Dit in combinatie met de voornaamste motivatie van vrouwen om zzp’er te worden – het combineren van de zorgtaken met werk – zorgt voor de lagere gemiddelde inkomsten van vrouwelijke zzp’ers.

Werkgelegenheid

Maar hoe zit het nu met de werkgelegenheid voor vrouwelijke zzp’ers? Is er voor hen minder aangeboden werk, net als voor de vrouwen in loondienst? Voor het antwoord op deze vragen sprak ik met vrouwelijke zzp’ers uit verschillende sectoren en met een diverse mate van ervaring.

Opvallend was dat vrouwen aangaven niet het gevoel te hebben minder werkgelegenheid te hebben dan mannen. Wel dachten zij dat er twee grote verschillen waren tussen de positie van mannelijke en vrouwelijke zzp’ers in de arbeidsmarkt.

Bescheidenheid

Ten eerste “zijn vrouwen van nature meer geneigd te werken vanuit bescheidenheid, waar mannen zichzelf sneller als “expert” bestempelen, ook als ze zichzelf eigenlijk overschatten,” zegt Sarah van der Krogt van Studio Empowermens. Als coach spreekt ze dagelijks zowel mannen als vrouwen. “Hierdoor ontstaan er natuurlijk verschillen in vindbaarheid en marketing van de dienst die een zzp’er aanbiedt.” Sarah ziet dat vrouwen vaak moeite hebben met het duiden van de eigen talenten, “en als je zelf niet weet wat je talenten zijn, kun je dat moeilijk laten zien aan belanghebbenden.” Zolang een vrouwelijke zzp’er dus genoeg zelfkennis, maar ook bravoure heeft om boven mannelijke collega’s uit te komen, ligt er voor haar net zo veel werk als voor een man.

Vooroordelen

Ten tweede gaven vrouwen aan dat er voor vrouwelijke zzp’ers vaak nog veel vooroordelen bestaan. Zo merkt Ilse Beks, ervaren freelance interieurstylist, dat “mannen vaak wel het voordeel hebben dat ze eerder serieus genomen worden. Niemand denkt: die timmerman doet het er even bij, terwijl bij vrouwen het werk toch vaak als een soort hobby wordt gezien.” Dit heeft volgens haar te maken met vooroordelen die bestaan over vrouwen. Hierdoor zou het kunnen dat het in de vroege stadia van ondernemerschap voor vrouwen moeilijker is opdrachten binnen te halen. Als zij eenmaal een gevestigde naam is, vervalt dit verschil dus weer.

Onderhandelen

Nog een opvallend resultaat is dat vrouwen vaak minder goed kunnen onderhandelen dan hun mannelijke collega’s. Hier zijn een aantal redenen voor. Zoals eerder genoemd zijn vrouwen veel bescheidener dan mannen. Ze vragen zich vaker af of ze het wel verdienen of waard zijn. Verder focussen ze zich meer op het onderhouden van relaties, waardoor ze minder snel harde onderhandelingen voeren. Tot slot denken vrouwen meer aan het algemene belang en hoe eerlijk alles verloopt. Ze stellen zich vragen als: verdien ik meer dan de rest en is dit dan wel eerlijk? Ook hierdoor kan het eerdergenoemde verschil in gemiddeld inkomen ontstaan.

Kort samengevat kunnen we stellen dat mannen egoïstischer zijn dan vrouwen en vaak minder moeite hebben om hun eigen kunnen aan te prijzen. Waar een vrouw eerder een lager tarief zal accepteren in het belang van het team, zal een man een opdracht simpelweg niet aannemen als het naar zijn idee niet genoeg betaalt.

Vrouwen doen het in gesprekken beter dan mannen

Petro Sen, eigenaar van interim bemiddelingsbureau ZTalks Collectief, kan zich totaal niet vinden in de resultaten van het onderzoek van het Financieele Dagblad. Hij ziet juist voorzichtig het tegenovergestelde gebeuren bij zijn kandidaten. “Als een man en een vrouw dezelfde kwalificaties hebben, worden ze allebei uitgenodigd voor een gesprek. Vaak zien we dat vrouwen het in een gesprek beter doen dan mannen, omdat zij een gesprek beter aanvoelen en sociaal wat beter zijn dan mannen”, zegt Sen, “Hierdoor maken zij makkelijker een klik en krijgen dus ook sneller de positie.” Het bemiddelingsbureau van Sen richt zich met name op overheid en semi-overheidsklussen, in alle verschillende beroepsgroepen. “Met name de managementfuncties en leidinggevende functies hebben toch vaak een lichte voorkeur voor vrouwen.” Het verschil in gemiddeld inkomen verklaart hij dan ook puur door het verschil in aantal gewerkte uren.

Seksediscriminatie onder interimmers

Sen houdt dan ook een pleidooi om als zelfstandige op de arbeidsmarkt te werken. “Natuurlijk brengt het andere uitdagingen met zich mee, maar seksediscriminatie kan voor een zzp’er simpelweg niet aan de orde zijn. Veel zzp’ers kunnen zelf het tarief bepalen en op deze manier zorgen dat hij of zij niet meer of minder betaald wordt dan een collega”, aldus Sen. Bij een vastgesteld tarief, waar hij als interimbemiddelaar vaak mee te maken heeft, kan bovendien niet gediscrimineerd kan worden. Dit is vrij vanzelfsprekend: van tevoren is een tarief vastgesteld en dit geldt voor wie de klus krijgt, ongeacht het geslacht van de kandidaat. Als de vrouw zelf een lager tarief kiest voor haar diensten, dan is dat de enige manier waarop zij minder zou kunnen verdienen dan haar mannelijke concurrenten.

Verbetering

Wat weten we nu over de positie van de vrouwelijke zzp’er op de arbeidsmarkt? Over het algemeen is haar positie niet slecht. Er is voldoende werk, vrouwen zouden voor interimklussen zelfs geregeld de voorkeur krijgen en loondiscriminatie voor zzp’ers kan niet bestaan, omdat de tarieven vooraf zijn vastgesteld.

Wel hebben vrouwelijke zelfstandigen over het algemeen nog veel te winnen. Zij zouden hogere uurtarieven kunnen onderhandelen en meer opdrachten binnen kunnen halen, door minder bescheiden te zijn over de eigen talenten. Wanneer zij zich durven op te stellen als specialist of expert, zijn de kansen eindeloos.

Vrouw, wees egoïstisch!

Wat wij vrouwen willen meegeven om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren? Durf eens egoïstisch te zijn! Durf te staan voor wie je bent en wat je kan en neem dat mee in de onderhandelingen. En lukt dat niet in loondienst dan kun je altijd nog als zelfstandige aan de slag. Want in een arbeidsmarkt gericht op mannelijke werknemers, loont het om als vrouw zelfstandig te zijn.