Freelancer, zzp’er of zelfstandig ondernemer, hoe je het ook wil noemen, iedereen kent het begrip. Veel mensen krijgen er een keer mee te maken, of zijn het zelf. Ze hebben een eigen bedrijf of onderneming en verdienen zo de kost. Maar waar hebben ze geleerd hoe ze zelfstandig ondernemer moeten zijn? En zou deze specialisatie misschien als schoolvak gegeven moeten worden?

Auteur: Thijs Siemons

Freelancers in Nederland

Volgens het CBS zijn er in Nederland in het vierde kwartaal van 2019 ongeveer 1,4 miljoen zzp’ers. Allemaal mensen die voor zichzelf werken en een dienst of product leveren. De schrijver van dit artikel doet zelf de mbo-opleiding Marketing, Communicatie en Journalistiek. Het is een werkveld waarin het aantal zzp’ers erg hoog is. Veel journalisten werken als freelancer en verdienen zo hun geld. Toch valt het op dat op deze specifieke opleiding geen lesgegeven wordt in hoe je nu freelancer wordt. Daarom verrichtte ik een klein onderzoekje onder docenten, leerlingen en het schoolbestuur.

Prioriteit versus nut

“Nee, het vak ‘Freelancen’ bestaat niet op deze opleiding. Waarom niet? Omdat er maar een bepaald aantal lessen gegeven kan worden en hierin moet een prioriteit gesteld worden. Wij hebben die prioriteit gelegd bij andere vakken, zoals Journalistieke Vaardigheden.” Dit zegt Joachim Springer, docent Journalistieke Vaardigheden en Nederlands.
Als voormalig (freelance) journalist ziet hij wel het nut van een dergelijk vak in: “Het merendeel van de journalisten is natuurlijk freelancer, dus het is absoluut handig om daar vast mee in aanraking te komen tijdens je opleiding. Zo zou je bijvoorbeeld kunnen leren hoe je jezelf in de markt zet, hoe je opdrachtgevers aantrekt en hoe belangrijk netwerken is in deze wereld.”

Gemis?

Springer mist het vak echter niet, in tegenstelling tot een leerling van de opleiding. Joost mist een dergelijk vak wel, want “als je klaar bent met je opleiding kom je in een wereld terecht waar je niks van afweet. Dan kun je nog zulke goede artikelen schrijven, als je niet weet hoe je opdrachtgevers aantrekt kom je nergens.”

Hbo

Dat Springer het vak niet mist komt deels omdat je het op een hbo wel krijgt. De hbo-opleiding Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht geeft het vak in leerjaar 2 en hier zou je alle competenties leren die je nodig hebt als freelancer. Dit is vreemd, omdat je na een afgeronde mbo-opleiding dus eigenlijk niet klaar bent voor de arbeidsmarkt, terwijl dit toch wel de bedoeling zou moeten zijn.

Lesstof

Over de inhoud van het vak zijn de heren het wel eens. “Je zou sowieso moeten leren hoe je jezelf in de markt zet, wat je rechten zijn als freelancer en hoe je opdrachten binnenhaalt. Freelancer zijn valt of staat namelijk met hoeveel opdrachten je krijgt. Uiteindelijk is het gewoon keiharde business en moet je jezelf verkopen.”

Gouden tip

Op de vraag hoe je jezelf moet verkopen geeft Joachim Springer een heel duidelijk antwoord: “Proactief zijn. Veel freelancers zetten een website op en leunen daarna achterover, wachtend op werk. Dat werkt sowieso niet. Je moet zelf bedrijven en klanten blijven benaderen en kijken waar kansen liggen.”
Ook Joost, ondertussen zelf vrij succesvol zzp’er, heeft nog wel tips voor startende ondernemers: “Weet dat de dingen die jij zelf niet kunt gewoon uitbesteed kunnen worden en zorg dat je belasting goed geregeld is om een hoop gedoe te voorkomen. Dat zijn de twee belangrijkste tips voor elke ondernemer.”

Alternatief

Op de hbo-opleiding Journalistiek bestaat het vak dus wel. Het heet hier letterlijk “Freelancen” en wordt in het tweede leerjaar gegeven. Erg nuttig, vooral omdat veel journalisten freelancer zijn. Maar heb je geen tijd of zin om nog een hele opleiding te doen, alleen maar om te leren hoe je moet freelancen, dan zijn er ook meer dan genoeg cursussen, workshops en trainingen te volgen in ondernemerschap. Ook online is genoeg te vinden over het (succesvol) starten van je eigen onderneming.

Conclusie

Conclusie? Freelancen als schoolvak is zeker nuttig. Vooral op journalistieke opleidingen en opleidingen waarvan de uiteindelijke arbeidsmarkt vooral bestaat uit freelancers. Verbazingwekkend is het dan ook dat het op bepaalde opleidingen eigenlijk niet aan bod komt. Voor een echt effectieve opleiding lijkt bijna niet gezegd te hoeven worden dat een vak als freelancen bijdraagt aan de uiteindelijke skillset van een student, maar blijkbaar wordt hier door sommige mensen nog anders over gedacht.

De meningen zijn nog wel verdeeld of het vak ook daadwerkelijk noodzakelijk is. Dit komt vooral omdat iedereen buiten de opleiding om kan leren freelancen. Je kunt dan bijvoorbeeld een cursus of workshop volgen of het freelancevak leren bij een andere opleiding.