Zzp’er in zwaar weer

Je moet er niet aan denken, maar stel dat ineens je opdrachten wegvallen en je niet meer in staat bent om zelfstandig het hoofd boven water te houden? Is dan de enige optie je bedrijf opdoeken? Dat vroeg zzp’er Marianne van de Werken zich af. Ze begon een zoektocht naar hulpmiddelen en noodmaatregelen.

Auteur: Marianne van de Werken

Met trillende handen klap ik mijn laptop dicht. De acquisitie van de afgelopen dagen heeft niets opgeleverd en inmiddels heb ik op alle platforms gestruind naar opdrachten. Niets. Ook mijn netwerk lijkt even niets voor mij te kunnen betekenen. Uit pure wanhoop neem ik klussen aan die me veel te weinig opleveren. Iets is beter dan niets, zou je denken. Maar zelfs dat soort klussen lijken nu even nergens beschikbaar. Als dit zo doorgaat, dan kan ik weer een baan in loondienst gaan zoeken, want het is zeker dat we met die paar onderbetaalde opdrachten van de afgelopen weken onze woonlasten niet kunnen betalen. Er moet echt een wonder gebeuren, wil ik als zzp’er blijven werken. In plaats van dat klanten mij bellen, word ik gestalkt door telemarketeers die hun zakelijke diensten aan me willen slijten. De telefoon gaat al, daar heb je er vast weer een. Geen zin om weer de discussie aan te moeten gaan, druk ik hem weg. Hij blijft gaan…

Langzaam ontwaak ik uit mijn droom en realiseer me dat het niet mijn telefoon is die afgaat, maar mijn wekker. De werkelijkheid dringt tot me door. Het was een droom. Zoals zoveel dromen is deze voorstelling helaas niet volledig fictie. Het leven van een ondernemer, en zeker dat van een copywriter zoals ik, kent pieken en dalen. Op bepaalde momenten werk je door tot ’s avonds laat, om je de volgende dag te realiseren dat je eigenlijk een erg leeg to-do-lijstje hebt. Geen probleem natuurlijk, als je een buffer hebt opgebouwd.

Maar wat nu als je geen buffer hebt? Omdat je bijvoorbeeld net als ik recent gestart bent als zzp’er, of omdat je al maanden inteert op je reserves. Als de opdrachten blijven teruglopen en het water je aan de lippen staat, lijkt het einde van de tunnel oneindig ver weg. Misschien is het goed om eens uit te zoeken wat je kan doen als het werk uitblijft. Het scheelt vast een hoop slapeloze nachten als ik weet waar ik terecht kan als het even tegenzit.

Natuurlijk, de Kamer van Koophandel!

De meest logische plek om mijn zoektocht te starten is bij de Kamer van Koophandel. Daar zag mijn onderneming feitelijk het daglicht. Zij kunnen mij ongetwijfeld meer vertellen over wat ik kan doen en waar ik kan aankloppen als het even tegenzit. Omdat ik niet helemaal onvoorbereid het gesprek in wil gaan, neem ik eerst een kijkje op de website. Ik ben blij met het beetje voorkennis dat ik heb, want alleen als ik gericht zoek, lukt het me om wat informatie naar boven te hengelen over het Besluit bijstandverlening zelfstandigen. Daar moet vast meer informatie over zijn.

Ik bel het hippe 5-cijferige nummer van de KvK dat in de rechterbovenhoek van mijn scherm verschijnt, want dat lijkt me effectiever dan de chat. Een vriendelijke man staat mij te woord. Hij is er enorm op gebrand om mijn vraag af te kunnen bakenen en gestructureerd antwoord te geven, dus hij herhaalt alles wat hij gehoord denkt te hebben. Hierdoor lijkt het alsof ik vragen heb gesteld als: “Kunnen ondernemers ook WW aanvragen?” – “Zijn zzp’ers gewone burgers?” en, en dat is misschien wel de leukste, “Hoe hoog is de hypotheek van de gemiddelde zzp’er?” Kortom, ik heb niet de indruk dat ik veel verder ga komen. Alhoewel deze meneer welwillend is, beweert hij dat je voor de aanvullende bijstand kunt aankloppen bij het UWV. Of was het de gemeente?

Hij vraagt het voor de zekerheid nog even aan een collega en de collega vult aan dat je daarvoor bij de gemeente moet zijn. De vriendelijke man legt me uit dat er op de website meer informatie te vinden is over regelingen voor ondernemers, zoals het Besluit bijstandverlening zelfstandigen, de ZEZ-uitkering (uitkering bij zwangerschap, red.) en de IOAZ-uitkering (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen, red.). Voor meer informatie verwijst meneer mij door naar de Belastingdienst of het UWV, maar wat ik daar precies kan vragen weet hij ook niet.

Financier uw bedrijf in zwaar weer

Ik ken nu in ieder geval mijn zoekwoorden en richt mij weer tot de website. Na druk heen en weer klikken – vraag me niet hoe ik hier kom – beland ik ineens op een deel van de website wat heel toepasselijk ‘Financier uw bedrijf in zwaar weer’ heet. Bingo! Dat is precies waar ik naar op zoek ben. Al lezend verwonder ik mij erover dat er tijdens het telefoongesprek met geen woord gerept is over deze dienst. Komt dat omdat ik nu met het onderdeel ‘Antwoord voor Bedrijven’ heb gebeld en de hulp aan ondernemers wordt geboden vanuit ‘KvK Financieringsdesk’?

Toch vreemd dat deze afdelingen blijkbaar niet van elkaars bestaan op de hoogte zijn, zeker omdat ik op de website lees:  “Zij (de adviseurs van de Financieringsdesk van de Kamer van Koophandel, red.) denken met u mee en schakelen waar nodig naar andere organisaties, zoals bijvoorbeeld Ondernemersklankbord, MKB Doorstart en gemeenten.” Doorverwijzing via de KvK dus. Mijn vraag was letterlijk: “Naar welke organisaties kan de Kamer van Koophandel mij doorverwijzen als ik in financiële nood verkeer?” Ik heb hem die vraag ook niet horen herhalen, dus misschien ben ik niet duidelijk genoeg geweest.

Ondernemersklankbord

Het eerste dat mij te binnen schiet als ik de site van het Ondernemersklankbord open, is dat je nog niet te diep in de problemen moet zitten als je gebruik wilt maken van deze optie. Tijdens een traject van zes maanden kun je met een oud-ondernemer sparren over jouw bedrijf en je ideeën gaan spiegelen. “Voor een adviestraject van een half jaar betaalt u een minimumdonatie van slechts 150 euro.” Ik frons mijn wenkbrauwen. Dus ik verkeer in zwaar weer, het water staat me aan de lippen en om te horen of ik mijn bedrijf kan redden, moet ik eerst investeren?

Het Ondernemersklankbord lijkt me een prachtig initiatief en ik ben ook zeker voor communicatie met andere ondernemers, maar wellicht dat dit vooral geschikt is voor ondernemers die willen weten hoe ‘gezond’ hun bedrijf is. Wil je weten of het OKB iets voor jou is? Check het uitgebreide artikel op onze website..

MKB Doorstart

De stichting MKB Doorstart richt zich op vroegsignalering van financiële problemen en probeert ondernemers hulp te bieden om deze problemen op te lossen. Het eerste gesprek en een quickscan zijn gratis en vrijblijvend en ik kan me voorstellen dat me dit als ‘ondernemer in nood’ aanspreekt. Er wordt een scan gemaakt van het bedrijf en de levensvatbaarheid wordt beoordeeld. De stichting helpt je aansluitend – indien nodig – bij herfinanciering, het bijstellen van je strategie of, als je er al iets slechter voor staat,  de gang naar een schuldregelingstraject.

Een belangrijke les die ik tot nu toe geleerd heb, is om tijdig inzicht te krijgen in je eigen bedrijf. Verwacht je zonder hulp in de problemen te raken? Stap over je schaamte heen en schakel die hulp ook daadwerkelijk in. Wacht in ieder geval niet tot het te laat is.

Besluit bijstandverlening zelfstandigen

Zijn je financiële problemen zo groot, dat je niet zeker weet of je het bedrijf nog wel kunt voortzetten, dan is daar de redder in nood: het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz 2004). Omdat dit besluit door de gemeente wordt uitgevoerd, is de algemene informatie te vinden op de site van de Rijksoverheid.

De website schetst een globaal overzicht van de regeling. Als ik bel met de gemeente Utrecht, blijkt de informatie op de website wel heel algemeen te zijn en het telefoongesprek brengt me dan ook veel nieuwe inzichten. Het lijkt me daarom goed om hier nog eens te vermelden voor welke hulp je nu precies bij de gemeente terecht kunt.

Binnen het Besluit bijstandverlening zelfstandigen zijn er diverse mogelijkheden:

1. De periodieke uitkering
2. Een krediet
3. Regelingen speciaal voor werknemers van 55 jaar en ouder

2.     Periodieke uitkering

Zijn er nog geen schulden, maar kun je niet meer voldoende in je levensonderhoud voorzien, dan kun je een aanvraag indienen voor een periodieke uitkering. Zodra jij bij de gemeente – mogelijk verschilt deze werkwijze per gemeente – kenbaar maakt dat je een uitkering wilt aanvragen, dan ontvang je een uitnodiging voor een voorlichtingsbijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst krijg je uitleg wat je van de gemeente kunt verwachten en aansluitend aan de bijeenkomst wordt in een één-op-één gesprek het probleem in kaart gebracht. Wanneer alle stukken compleet zijn, beoordeelt de gemeente de aanvraag. De gemeente doet er alles aan zo snel mogelijk een beslissing te nemen, maar is daarbij natuurlijk wel afhankelijk van de stukken die de aanvrager aanlevert.

Hoe completer het dossier, des te sneller kan er een beslissing genomen worden. Wettelijk gezien heeft de gemeente dertien weken om op de aanvraag te beslissen en ze kunnen dit met nog eens dertien weken verlengen. Die termijn van dertien weken is gelukkig meestal niet nodig, maar wees je er dus van bewust dat het even kan duren voor je daadwerkelijk een uitkering ontvangt.

Toeslagen

Bij de toets of de ondernemer in aanmerking komt voor een aanvulling tot bijstandsniveau, zijn een aantal zaken bepalend. Er wordt gekeken naar de leefsituatie om de bijstandsnorm vast te stellen (zie kader). Naast de basisuitkering bestaan er ook nog een tweetal toeslagen die de bijstandsnorm iets kunnen verhogen. Zo worden de woonlasten beoordeeld en kan de ondernemer die hoge woonlasten heeft een toeslag voor hoge woonkosten ontvangen, bovenop de reguliere norm. Ook wanneer een ondernemer een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) is aangegaan, bestaat er een mogelijkheid om een toeslag te krijgen ter hoogte van de premie van deze AOV. Persoonlijk denk ik dat deze toeslagen voor ondernemers best interessant kunnen zijn.

Ik had hier tenminste nog niet eerder over gehoord en ging er eigenlijk vanuit dat de bijstandsnorm dermate laag zou zijn, dat ik hier nooit voor in aanmerking zou kunnen komen, aangezien mijn partner ook werkt. Toch kan mijn persoonlijke norm door deze toeslagen veel hoger liggen, dan ik mij vooraf gerealiseerd heb. Kortom, twijfel je of weet je even niet meer hoe je jouw bedrijf nog kunt redden, neem dan contact op met de gemeente waarin je woonachtig bent (dus dit hoeft niet de gemeente te zijn waar jouw bedrijf gevestigd is). Zij kunnen je alles vertellen over de hoogte van jouw persoonlijke bijstandsnorm.

Als het boekjaar verstreken is, vraagt de gemeente de financiële gegevens van het bedrijf op. Aan de hand van deze stukken wordt vastgesteld welke winst er met de onderneming behaald is. Indien dit bedrag hoger is dan de bijstandsnorm, dan wordt er – een gedeelte – teruggevorderd. Voor de gemeente is het daarom belangrijk om tijdens het betalen van de uitkering een vinger aan de pols te houden. Voor de ondernemer is dit prettig, omdat hij op deze manier een kleiner risico loopt dat er aan het eind van de rit een groot bedrag moet terug- betalen. Ook de gemeente beperkt hiermee het risico op terugvorderingen. De uitkering wordt voor de duur van maximaal een jaar verstrekt.

3.     Krediet

Wanneer er bij de aanvraag al meteen duidelijk is dat er schulden zijn, dan wordt het schuldhulpverleningstraject onmiddellijk in gang gezet, eventueel naast de aanvraag voor een periodieke uitkering. Het dossier wordt doorgestuurd naar Menzing & Partners – dit is de partner van de gemeente Utrecht, andere gemeenten  zullen met andere partners samenwerken – en zij begeleiden de ondernemer tijdens het schuldenproces. Dat betekent dat ze de schulden inventariseren, verifiëren en stabiliseren om eventuele verdere incassomaatregelen te bevriezen.  Ondertussen wordt het bedrijf onderworpen aan een levensvatbaarheidsonderzoek, waarin wordt vastgesteld of de onderneming in de huidige vorm levensvatbaar is. Is dit het geval, dan kan er een rentedragend krediet verstrekt worden voor de schulden. Volgens de website van Menzing & Partners verstrijken er tussen de aanvraag en de toekenning twee tot zes maanden. Dit komt voor bij sanering van de schulden tegen finale kwijting. Van de gemeente begreep ik dat er in crisisituaties gewerkt wordt met een voorschot. Dreigt er bijvoorbeeld een uithuiszetting, dan is een snellere beslissing natuurlijk gewenst.

2.     Ondersteuning voor de 50-plusser

Stel, je bent een 55-plusser, je hebt je eigen bedrijf en je timmert al vele jaren aan de weg. Ineens vallen er opdrachten weg en je bent niet meer zelfstandig in staat om het hoofd boven water te houden. Natuurlijk kun je ervoor kiezen om je bedrijf op te doeken, maar het meest logische gevolg is dan dat je in de bijstand terecht komt en door je leeftijd een minimale kans hebt om ooit nog weer in loondienst aan het werk te komen.

Voor deze ondernemers biedt de Bbz-regeling mogelijkheden. Voor hen is de levensvatbaarheidstoets niet aan de orde. De gemeente biedt ondersteuning in de vorm van een periodieke uitkering en met een beetje geluk heeft de ondernemer zelf nog wat inkomsten uit zijn onderneming. Hierdoor is het bedrag dat de gemeente moet betalen aan uitkering, lager dan wanneer deze ondernemer in de ‘reguliere bijstand’ terecht was gekomen. In sommige gevallen is het zelfs mogelijk om deze ondernemers een ‘krediet om niet’ (een krediet dat niet terugbetaald hoeft te worden) van maximaal € 9.654,- te verstrekken. Met deze injectie kan de ondernemer bijvoorbeeld nieuwe voorraad aanschaffen, zodat hij zijn bedrijf alsnog voort kan zetten en zich op deze manier los kan maken van verdere financiële ondersteuning vanuit het Besluit bijstandverlening zelfstandigen.

Voor alle mogelijkheden binnen het Besluit bijstandverlening voor zelfstandigen geldt dat er een inkomens- en vermogenstoets plaatsvindt. Hierbij wordt niet gekeken naar de eigen woning en ook niet naar vermogen dat is verbonden aan een bedrijf. Wel kijkt de gemeente naar spaargelden en aandelen. Een koophuis is dus geen primaire reden om een aanvraag af te wijzen

Als ik iets geleerd heb tijdens mijn onderzoek naar regelingen voor ondernemers in nood, is het dat op tijd aan de bel trekken het belangrijkste is. Voor veel ondernemers is het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen een onbekende regeling en dat betekent dat ze pas in actie komen als ze al veel te diep in de problemen zitten. En dat is zonde! Veel problemen kunnen voorkomen worden als je al vroeg in het proces de eerste stappen zet. Twijfel je na het lezen van dit artikel of jij ook hulp kunt gebruiken? Neem snel contact op met jouw gemeente en neem je verantwoording. Want het is toch zonde als jouw bedrijf, waar je zoveel tijd en energie in hebt gestoken, ten onder gaat aan je eigen trots.

Algemeen advies: Wacht niet te lang!